فائزه اسکندري
يكي از قديمي‌ترين تمدن‌ها، تمدن ايراني است. ايرانيان به لحاظ علوم تاريخ و موسيقي، ستاره‌شناسي و ادبيات و پند و اندرز و شرح حال بزرگان، مهم‌ترين بودند، اما آنچه سبب تحولي شگرف در اين تمدن كهن شد، اسلام بود. صحنة علم و فرهنگ، وسيع‌ترين و پر شورترين ميدان خدمات ايرانيان به اسلام است. اكثر آثار اسلامي در علوم ديني و در رشته‌هاي ديگر به انديشه و اراده دانشمندان مسلمان ايراني خلق شد. ادب، فقه، حديث، تفسير، كلام، فلسفه و تصوف در قرون نخستين اسلامي پايه‌ريزي شد. هزاران فقيه، مجتهد، مفسر، محدث و سياستمدار و ... مباني و قواعد اسلامي را پايه ريزي كردند. ادوارد براون در كتاب تاريخ ادبيات مي‌نويسد: «اگر از علومي كه عموماً به اسم عرب معروف است اعم از تفسير و حديث و الهيات و فلسفه و طب و لغت و ترجمه احوال و حتي صرف و نحو زبان عربي، [اگر] آنچه ايرانيان در اين مباحث نوشته‌اند را مجزا كنيد، بهترين قسمت آن علوم از ميان مي‌رود.»...