حسن کلوندي

بي‏شك اگر فرهنگ عدالتخواهانه، عدالت گستر و ساده زيستي تشيع به اندلس راه مي‏‌يافت، امروزه اين منطقه پاره‏اي از جهان اسلام بود؛ ولي افسوس كه پس از فتح اندلس توسط سران اسلام، اشرافيت و نظام طبقاتي حاكمان بني‏اميه به اين سرزمين راه يافت و جانشين همان نظام طبقاتي در اندلس پيش از اسلام شد. «هنگام فتح اسلامي و پس از آن، دسته‏‌هايي از مسلمانان عرب و بربر به اندلس پا نهادند. نخستين مهاجران عرب گروهي بودند كه ضمن سپاه 18 هزار نفري موسي بن نُصير در رجب 93 راهي اندلس شدند، سپس 400 تن از افريقيه همراه حر بن عبدالرحمان ثقفي ـ والي اندلس ـ در ذيحجه 97 به اين سرزمين آمدند، آنان هر چند نسبت به ساكنان اصلي در اقليت بودند اما هسته اشرافي‏گري جديدي را پديد آوردند، به گونه‏اي كه جانشين اسلاف رومي و گوت‏ها گشتند و تا پايان حكومت اسلامي اندلس، تفوق خود را حفظ كردند.»...